وضعیت بحرانی نگین آذربایجان؛ دریاچه اورمیه؛ هر روز دریغ از دیروز
- توضیحات
- منتشر شده در سه شنبه, 15 ارديبهشت 1394 00:09
آذوح: مشكلي كه در حال حاضر وجود دارد و هر روز تشديد مي‌شود مسئله خشك‌شدن حاشيه درياچه و گسترش مناطق بياباني اطراف درياچه است به‌طوري كه درشمال غرب اورميه و در روستاي جبل اكنون تپه‌هاي عظيم ماسه‌اي شكل گرفته و ادامه اين روند وضعيت موجود را خطرناك‌تر مي‌كند. در جزيره اسلامي هم كه 7روستا وجود دارد كانون‌هاي ريزگرد در امتداد جاده در حال شكل‌گيري است. اينها مواردي است كه تماما مستندشده و قابل ارائه است.
به گزارش دورنانیوز، دکتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران که با ستاد احیای دریاچه اورمیه همکاری داشته، روز گذشته در گفت‌وگو با همشهری با اعلام این خبر، وضعیت دریاچه اورمیه را ناامید‌کننده خواند و گفت: متأسفانه سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکنون اقدام عملی برای احیای دریاچه اورمیه صورت نداده است.
این اظهارات درحالی عنوان می‌شود که نزدیک به ۲۰ماه از شکل‌گیری کارگروه نجات اورمیه گذشته است. آخانی که هفته گذشته از دریاچه اورمیه بازدید کرده است در واکنش به اظهارات مسئولان محیط‌زیست مبنی بر افزایش ارتفاع آب دریاچه اورمیه هم گفت: به‌دلیل بارش‌های فراوان در حوضه اورمیه که میزان آن از متوسط بالاتر بود سطح دریاچه نسبت به سال گذشته افت نکرده اما این ارتباطی به ستاد احیا ندارد. البته حدود ۲۰۰میلیون مترمکعب آب از سد حسنلو و بوکان رها‌سازی و به دریاچه وارد شده اما آنچه مسلم است این مقدار آب، آن اندازه نیست که در تثبیت وضعیت دریاچه اثر قابل توجهی داشته باشد.
شکل‌گیری تپه‌های عظیم ماسه
این عضو هیأت علمی گفت: مشکلی که در حال حاضر وجود دارد و هر روز تشدید می‌شود مسئله خشک‌شدن حاشیه دریاچه و گسترش مناطق بیابانی اطراف دریاچه است به‌طوری که درشمال غرب اورمیه و در روستای جبل اکنون تپه‌های عظیم ماسه‌ای شکل گرفته و ادامه این روند وضعیت موجود را خطرناک‌تر می‌کند. در جزیره اسلامی هم که ۷روستا وجود دارد کانون‌های ریزگرد در امتداد جاده در حال شکل‌گیری است. اینها مواردی است که تماما مستندشده و قابل ارائه است.
آخانی از معادنی که در قسمت شرق دریاچه به‌خصوص در اطراف آذر شهر وجود دارد به‌عنوان مهم‌ترین عامل تولید ریزگرد در این بخش از دریاچه نام برد و افزود: علاوه بر این معادن، وجود هزاران دام در اطراف دریاچه به ناپایداری خاک و نابودی پوشش گیاهی دامن زده و زمینه تولید ریزگردهای نمکی و ماسه‌ای را فراهم کرده است. استاد زیست شناسی دانشگاه تهران درباره اقدامات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری برای احیای پوشش گیاهی اطراف دریاچه اورمیه هم گفت که هرچند ارزیابی اقداماتی از این دست حداقل ۳الی ۴سال زمان نیاز دارد اما نمی‌توان به این پروژه‌ها خیلی خوش‌بین بود. به گفته آخانی، قبل از هر اقدامی برای احیای پوشش گیاهی، سازمان جنگل‌ها و محیط‌زیست، باید با تمهیداتی چرای دام در اطراف دریاچه را کنترل کنند. این مسئله از اولویت‌هایی است که هر روز تأخیر در اجرای آن به ابعاد خسارت‌های ناشی از آن می‌افزاید. وی تاکید کرد: حفظ پوشش گیاهی موجود باید اولویت اول سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها باشد، سپس این دو سازمان می‌توانند با مطالعه دقیق، امکان کشت گیاهان بومی را بررسی کنند تادرصورت مناسب بودن وضعیت، نسبت به کاشت گیاهان بومی اقدام کنند. زیرا اگر کشت گیاه موفق نباشد عملیات صورت گرفته برای کاشت نتیجه معکوس خواهد داشت و به تولید ریزگرد دامن می‌زند. آنطور که این پژوهشگر گیاه‌شناس می‌گوید: ایجاد پوشش گیاهی نیازمند ۴لایه مطالعاتی است که طی آن باید ۴مورد اصلی یعنی «کمیت و کیفیت پوشش گیاهی»، «شوری خاک در کل منطقه»، «وضعیت آب‌های زیرزمینی» و« کاربری اراضی منطقه که در کجا کشاورزی صورت می‌گیرد کجا معدنکاوی می‌شود و کجا چرای دامن وجود دارد» به‌طور کامل بررسی و مطالعه شود وبراساس نتایج این مطالعات، نقاط مستعد برای اجرای عملیات بیو مکانیکی با هدف کنترل ریزگرد انجام شود.
با تأمین حقابه طبیعی، دریاچه احیا می‌شود
وی با اشاره به بازدید اخیر خود از دریاچه اورمیه تأکید کرد: سازمان حفاظت محیط‌زیست به جای مطالعات دقیق اکولوژیکی، بیشتر تلاش خود را روی مطالعات غیرمعقول مانند پارتیشین بندی(تقسیم‌بندی) دریاچه متمرکز کرده است.
آخانی با تأکید براینکه تنها با راهکارهای اکولوژیکی می‌توان اورمیه را احیا کرد، افزود: این راهکارها توسط اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)هم مشخص شده است. براین اساس باید با درنظر گرفتن عواملی که باعث خشک شدن دریاچه شده، با اقداماتی شرایط دریاچه را به قبل از خشک شدن بازگرداند. آنچه مسلم است احداث سدها و جلوگیری از رواناب‌هایی که به دریاچه وارد می‌شد و توسعه بی‌حساب و کتاب کشاورزی به‌ویژه حفر بیش از ۸۰هزار چاه درحوضه آبخیز دریاچه، ۲عامل مهم در بروز وضعیت فعلی دریاچه است؛ اما با اینکه اقدامات سازه‌ای فوق، دریاچه را به وضعیت اسفبارکنونی مبتلا کرده، بازهم سازمان محیط‌زیست پیگیر پروژه‌های سازه‌ای برای احیای دریاچه است؛ حال آنکه تنها راهکار موجود برای مقابله با این معضلات تأمین حقابه طبیعی دریاچه طی یک پروسه زمانی است. این استاد دانشگاه تصریح کرد: قرار بود سال گذشته مصوبه کاهش ۴۰درصدی سطح کشت در منطقه اجرا شود اما به‌دلیل فشارهای فراوان این مصوبه اجرا نشد درحالی‌که به‌خاطر بارندگی‌های مناسب، سال گذشته زمان مناسبی برای اجرای این مصوبه بود که می‌توانست باعث تثبیت وضعیت دریاچه شود. به گفته آخانی چاره‌ای جز اجرای این مصوبه‌وجود ندارد و تعلل در اجرای این مصوبه باعث خطرناک‌تر شدن وضعیت دریاچه می‌شود.
