Warning
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • Error loading component: com_content, Component not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading component: com_content, Component not found.
  • Error loading component: com_content, Component not found.

«سوغورلو» نام صحیح و کهن مجموعه تاریخی «تخت سلیمان»

آذوح: نام قدیمی و تركی محوطه و مجتمعی كه در زبان فارسی «تخت سلیمان» نامیده می شود، «سوغورلو Suğurlu» بوده و به معنی محلی كه دارای سوغور (نوعی خرگوش) فراوان است و یا زمینی كه قابلیت جذب آب را دارد می باشد. این مجتمع در دره «ساروق Saruq»، احاطه شده با كوههای «آلاداغ Aladağ» واقع شده است. چشمه جوشان آن «بوركو Bürkü» و كاخ ایلخانی آن «آباقا Abaqa» نام دارد.
به گزارش دورنانیوز، مجموعه تاریخی سوغورلو (یا تخت سلمیان) نام محوطهٔ تاریخی بزرگی، در نزدیکی شهرستان تیکان‌تپه (تکاب) و روستای تخت سلیمان (در گذشته نصرت‌آباد) در استان آذربایجان غربی و ۴۵ کیلومتری شمال شرقی این شهر است. سوغورلو بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه مردم منطقه در قبل از اسلام به شمار می‌رفت اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراتور رومیان به ایران تخریب شد. آبا قاخان برادر زاده هلاکو خان که به دین اسلام گرویده بود بر روی ویرانه‌های تخت سلیمان مسجدی بنا کرد که آن نیز بعدها ویران شد و تنها کاشی‌هایی با نقوش و خط برجسته از آن به جا مانده است که در حال حاضر موزه رضا عباسی نگهداری می‌شود.
در متون تاریخی از این منطقه به نام «ستورلیق» یاد و به ریشه ترکی آن اشاره شده است: «مستوفی از محل مذکور که در زمان او در ناحیه ایج رود (در متن انجرود) واقع بوده است یاد می‌کند و می‌گوید در این ولایت قصبه‌ای است که آن را «ستوریق» می‌‌خوانند و بر سر پشته‌ای است. پس از آن از سرای و چشمه جوشان سخن به میان می‌آورد. سپس می‌افزاید که اباقاخان آن سرای را عمارت کرد (آثار کاخ آباقاخان در کاوشهای باستان‌شناسی به دست آمده است). کلمه «ستوریق» در نزهه‌القلوب محرف «سغورلیق» یا «سوغورلوق» است که در قدیم به این محل اطلاق می‌شد. این کلمه ترکی می‌نماید.» (مقاله آذربایجان، عباس زریاب خویی)
ریشه شناسی
سوغورلو نام قدیمی و ترکی محوطه‌ای تاریخی در آذربایجان است که در زبان فارسی تخت سلیمان نامیده می شود. این نام به معنی محلی که در آن سوغور فراوان وجود دارد و یا زمینی که از قابلیت سوغور کردن برخوردار است می باشد:
١- سوغور Suğur: نوعی از خرگوش شبیه مارمولک که از پوست آن برای ساختن کت بارانی استفاده می شود از تلفظهای این کلمه در زبانهای تورکی: سوغور (قاراخانی)، سوویر (تاتاری)، هیویر (باشقیری)، سیغیرغان (نوعی موش)، سئوئر (چووواشی)، (در ترکی معاصر ترکیه: آدا تاوشانی، به عربی الوبر). در ترکی قدیم «سوغورلوق تاغ Suğurluq Tağ» به معنی کوهی پر از سوغورها بوده است (کاشغری). «سوغورلو» معادل سوغورلوق ترکی قدیم بوده و به معنی محلی که در آن سوغور فراوان می باشد است. («سوغور» را نمی بایست با «سغر» که به معنی نوعی خارپشت کلان است اشتباه نمود. گرچه نام این حیوان نیز که به اشکال اشغر، اسغر، سغرمه، سغرنه، سکرمه، سکرنه، سَکَر، سُکَر نیز ثبت و در لغتنامه های فارسی به صورت کرپی کوهی، روباه ترکی، ارمجی کوهی، خورکای جبلی معنی شده، ترکی است).
٢-در ترکی کلمه دیگری به شکل «سوغور Soğur» از مصدر «سوغورماق Soğurmqa» به معنی گرفته شدن آب توسط زمین وجود دارد. «قوم سوو سوغوردو Qum suv soğurdu» (شن آب را در خود کشید، جذب کرد)، «اول قوروت سوغوردو Ol qurut soğurdu» (او آب کشک را بیرون کشید)، با گسترش معنی به معنی بیرون کشیدن. در این معنی با فعل «سییرماق Sıyırmaq» در هم آمیخته شده است. مانند بیرون کشیدن شمشیر از غلاف، تیر از زخم و یا مو از شیر. فرمهای گوناگون آن: سوغور Soğur، سوور Suvur، سور Sur، سویر Suir، سوویر Suwir. از همین ریشه‌اند. مصادر سوغالماق Soğalmaq به معنی فرو رفتن آب بر زمین و خشک شدن آن و سوغالتماق Soğaltmaq به معنی خشک کردن آب. (فرهنگ لغت ترکی به فارسی سنگلاخ، تالیف میرزا مهدی خان استرآبادی منشی نادرشاه افشار). این مصدر در زبانهای ادبی و لهجه های معاصر ترکی آذربایجان و ترکیه هنوز رایج است. مثلاً در شهر باهار آذربایجان (نک. قاراتکین-بهار) Soğolmaq یعنی خشک شدن آب چیزی (وقتی گوشت را برای کباب کردن روی آتش قرار می دهند و پس از مدتی آب آن در اثر حرارت از بین می رود می گویند اَت سوْغوُلدوُ Ət soğuldu یعنی آب گوشت زایل و کشیده شد). بنابر این ریشه شناسی، «سوغورلو» مرکب از «سوغور+-لو» بوده و به معنی محل و زمینی که قابلیت جذب آب را داراست می باشد، به سیاق «گئچه رلیGeçәrli» (گئچ.+-ه ر+-لی) به معنی چیزی که قابلیت تداول داشته و معتبر است.
٣-از سه شهر ترکان قومان (قیپچاق) در ساحل رود دونه‌چ یکی نیز «سوغور» نام داشته است. محتملا این نام در ارتباط با معنی دوم سوغور است.
۴سوغور» به عنوان نام شخص نیز بکار رفته، چنانچه نام یکی از سرفرماندهان ترکان قومان بوده است.
در نتیجه، نام قدیمی و ترکی محوطه و مجتمعی که در زبان فارسی «تخت سلیمان» نامیده می شود، «سوغورلو Suğurlu» بوده و به معنی محلی که دارای سوغور (نوعی خرگوش) فراوان است و یا زمینی که قابلیت جذب آب را دارد می باشد. این مجتمع در دره «ساروق Saruq»، احاطه شده با کوههای «آلاداغ Aladağ» واقع شده است. چشمه جوشان آن «بورکو Bürkü» و کاخ ایلخانی آن «آباقا Abaqa» نام دارد.
Submit to DeliciousSubmit to DiggSubmit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn