Warning
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • Error loading component: com_content, Component not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading component: com_content, Component not found.
  • Error loading component: com_content, Component not found.

Ataxanliq Sisteminin Tesbitinde Tektanrili Dinlerin Rolu- Dr: Talas Avsar

Ataxanliq Sisteminin Tesbitinde Tektanrili Dinlerin Rolu
DUNYA AZERBAYCANLILAR INSTITUSUNUN, 8 Mart qadinlar gunune hesr olunmuş toplantida danisiq metni
Dr: Talas Avsar
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
......Ve tanri ademi camurdan hordu ve oz ruhundan ona ufluyerek can Verdi.Tanri butun melekleri Ademe eyilmeye yeni sicde etmeye emr etti, butun melekler ademin qarşisinda egildi illa Iblis” men odan yaranmişam o ise palciqdan men ondan ustunem” dedi ve tanrinin gezebine ugruyarak cennetden qovuldu. “Qiyamet gunune qeder lenet uzerindedir” dedi tanri. Ademe eyilmiyen herkesin yeri duzexdi.
Adem cennetin butun gozelliklerinden yararlanirdi amma icinde garib bir his vardi ve bir şeyin eksikligini his edird, yanlizligin acisini cekirdi. Adem yalniz qalmasin deye tanri onu derin bir yuxuya soxaraq sol qaburqasindan bir sumuk alaraq ikinci insani yeni Havvani yaratdi. Havvanin yaradiliş gayesi Ademin yanlizligini gidermekdi, Tanri Ademe şehveti ogretmi şdi.
Tanri onlari cennetin butun nemetlerinden faydalanmaqda serbest buraxmişdi, sadece bir agacin meyvesini yasaq oldugunu ve ona yaxlasmalarini emr etmisdi. Cennetden qovulan iblis Ilan cildinde girerek cennete sizdi, Havvani igva etdi ve Hevva ise Ademi qandiraraq yasaq meyveni yemelerini sagladi.” Men yedim bir sey olmadi sen de ye” deyince O da yedi. Havva olmasaydi hec bir qadin erini aldatmazd, qandira bilmezdi. Belece hevva tanrinin yasagini ceyniyen ve gunah isliyen ilk insan oldu. Tanri onlari cezalandiraraq yer kuresine gonderdi. Ilan surunmeye, Ademi islemeye ve Havvani dogum sancisi cekmeye ve Ademe boyun eymeye yeni ittaet etmeye mehkum etdi.  Bu var olusun, yaradilisin yeni xilqetin hikayesidir ve tektanrici Ibrani dinlerde bez feqliliklerle ozu deyismeden aynidir
Bu hikayede erkege veren imtiyazlalr: Yaradilan ilk insan insam, tanrinin ruhu ile ozdeslesen, tanrinin xelifesi, butun yaratiqlardan ustun olma, isleme( ekonomi gucu elde bulundurma), Qadin ise : erkegin sol qaburqasindan var olan yeni ikinci varliq, ilk gunahi isleyen, tanrinin yasagin ceyniyen, erini aldadan, aci ceken ve erine boyun eymeye mehkum bir varliq.
Insan heyati ve inanc sistemi iki deyisik donemden gecmisdir. Sosyal yapilanmada Anaxanliq(matriarchal) ve Ataxanliq (patriarchal) devri, inanc sistiminde ise cox tanriliq(polytheistic ) ve tektanriliq(monotheistic) donemi.
Ana xanliq donemi ilk insanlarin ortaya cixdigi ve belli bir donem suru halinde yasadiqdan sonar  bir araya gelmeye basladigi ve ictimayi qurallarin ortaya cixmadigi ilk sosiyal organizasiyon olaraq  bilinmektedir.
Anaxanliq doneminin iki onemli nedeni bulunmaqdadir, birincisi soy zencirinin yeni soy adin  atadan daha cox Anaya gore belirlenmesidir. Bu donemde soyu devam etdiren ana oldugu icin qadin toplumda yeni ictimayi heyatda daha saygindir ve erkekden on pilandadir.
Ikinci sebeb qadinin uretim (Istehsal) merhelesinde oynadigi ustun Roldan ibaretdir. Erkekler evden uzaq avciliqla mesgul olarken qadin evde usaqlarin baximini, qaygisini ve onlari beslenme sorumlulugunu ustlenmisdir. Ayrica qadin topladigi kok, meyve, goverti kimi yiyecekleri eve getirmesile ekonomik baximdan evin ehtiyaclarinin %85’ni qarsilamaqdadidi bu veziyet yeni qadinin  toplumda yiyecek saglamasi evde ve toplumda onun onemini artirmis, toplumda sosyal statusunu artirmis  ve erkekden daha cox bir guce sahib olmasina ve on pilana cixmasina Zemin yaratmisdir. Qadinlarin yasamda ustun rol oynadigi bu donem Neolitik cag olaraq adlanmaqdadir.
Bu esrin sonlarina dogru iki onemli olay dengeleri degistirmeye yol acmistir; birincisi heyvanlari  evcillesdirmek (ehlilestime) ve digeri ekincilik heyatina gecis.
Heyvanlarin evcillesdirmesi erkeklerin ava cixma gereksinimini ortadan qaldirmisdir ve evin ete olan ehtiyaci evcillestirilmis heyvanlar vasitesiyle giderilmisdir, onun icin erkeklerin av icin evden uzaqlasma nedeni ortadan qalxmisdir ve avciliq yapan erkekler zemide ekin bicim ve uretim surecinde daha aktiv rol oynamaya baslamislardir. Ayrica evcil heyvanlardan ekinde yararlanaraq qadin gucune ehtiyac dahada azalmisdir ve erkeklere ayri bir guc ve iqtidar olanagi saglamisdir, buda qadinin dahada pasivlesmesine ve eve cekilmesine ve anaxanliq sisteminin zeyiflemesine  neden olmusdur.  Ekinciligin ortaya cixisi otraq heyatin baslangic nuqtesidir ve insan heyatinda boyuk bir devrim  ve yasamin donum nuqtesidir. Otraq heyatin baslamasiyla kulturel fealiyetler sekilenmeye baslamis; seher dedigimiz yerlesim yerleri olusmusdur. Ayrica bo donem ataxanliq sistemi ve kulturunun baslangic nuqtesi olaraq sayilmaqdadir.
Ataxanliq erkeklik olgusuyla ortaya cixmisdir ve erkek bu surecin icerisinde hedsiz bir ustunluk elde ederek ail eve toplumun yonetimini oz eline gecirmisdir. B u duzende qadin ergege tabi olmusdur ve malkiyet onun eline gecmisdir ve qadin onu evinde oturmaga ve onun hekimiyetini qebul etmek zorunda qalmisdir. Usaq atanin ve atanin ailesene mensubdur ve erkek her alanda ustun bir konumdadir. Ataxanliq sistimine gecisde erkek once inanc Alani ile ictimayi hafizeni, sonar din ve qanunlar yolu ile iqtidari ele gecirmisdir.
Insanlarin otraq heyata gecisiyle birlikde ilk dinlerde ortaya cixmisdir. Sosiyal heyatin yapilanmasi qadinin ustunluk ve sayginligla basladigi kimi din duzeninin da ortaya cixisi  qadinlarin  bu sistemde ana rolu ustlenmesi ile baslanmisdir. Iik inanc sistemlerin ve dinlerin temelinde  tanricalar cox onemli bir konum ustelenmislerdir. Ilk inanclarin ve dinlerin temelinde qadin dogurqanligi vardir, o cag insanlari icin tek yaradici ve yaradiciligin simgesi qadindir.  Cunku qadin bir can cixariri ortaya ve yasamin davamliligini saglayir. Bezi mitolocilerde insanin soyunu olusturan anadir ve usage doguran ana bir erkekle cinsel ilisgiye girmeden usaqa hamile qalir , atanin hec bir rolu olmadan ana ozunden oz yaradicilig gucunu kulanaraq dogurur. Tek tanrici mesih dininide de bu olaya sahidik ve muqedes Merrem hec bir erkekle beraber olmadan Isa’ni dogur.
 Ana tanrica en boyuk ve qutsal tanricadir ve onun altinda minlerce tarnri ve tanrica mevcuddur. Ana tanrica yaradiciliq, bereket,  cinsellik, dogurqanil, emizdirme, usaq boyutme ve inkisafdongusunu temsil eden analiq simgesidir.
Ticaret, siyaset, qanun ve ozellikle erkekligin simgesi olan orduda erkeklerin esas rol almasi ata erkil sisteminin guclenmesine  ve erkekligin hem toplumda hemde dini alanda on pilana cixmalarina neden olmusdur, buda erkeklerin ve eril ( muzekker) tanrilarin ustun konumlarini pekistirmistir. Ozellikle gucu, cesareti ve savasi temsil eden eril tanrilar zaman icerisinde bir cox olumlu sifetleri ozllerinde birlesdirerek daha popler hale gelmis ve ehemiyet qazanmislardir buda tektanrili dinlerin ortaya cixisina Zemin yaratmisdir.  Hezrete Musa ile Sina daginda gorusen Sina tanrisi YEHOVA  tektanriligin ilk tanrisi bir savas tanrisi olmusdur.   Tek tanriciligin ortaya cixisi tanricalarin ilah dunyasindan qovulmalarina sebeb olmusdur, belece sosyal yapilanmadan dislanan  ve eve mehkum olan qadin din ve inanc sistiminde de oynadigi rolu itirerek  hem sosyal hem de dini alanda erkekden asili qalmisdir.
SAdece bir tanrini taniyan ve qebul eden tektanrici kultur  umumiyetle bu ilahi erekek olaraq tanimlamaqdadir, tanrinin birr uh oldugunu  ve insani hec bir ozellik tasimadigini bilirik amma suurumuzun derinliklerinde tanri dedigimiz qavramin erkeklik olgusu vardir. Qutsal kitab Tevratda tanridan 170 kez ata deyerek soz edilmisdir. Isa mesih tanridan soz etmek icin sadece mujdeler bolumunde 160 kez ata sozu kullanmisdir, “men ve atam birik men onun ogluyam”.
En gozel adlar tanrinindir, ona gozel adlarla seslenin(Araf suresi, 18ayet)
Islamiyetde tanrinin 99 adi vardir ve bunlarin 85 quranda zikr olunmusdur:
Rehman, Rehim, Adel. Azim, Aziz, Basir, Cabbar, Calil, Gaffar, Gaffur, Hadi,  Hekim, Hamid, Qader, Kerim, Letif, Moez, Nasir, Reuf, Resid, Samed, Ehed, Vahid, Salam,
Vahab, Hafiz, Sakir, Sadiq, Mecid, Nesir, Vedud, Qedir ve Cemil. Bu adlarin hamisi erkekligi cagirisdiran Adlardir.
Tektanrici dinlerin en boyuk rolu ataerkil duzene mesruiyet qazanrimaq ve qadini erkege tabi qilmaqdir ve bunu seri bir hokum haline getirerek odul ve cezaya baglamasidir. “Allahin kimini kimine ustun qilmasindan oturi ve erkeklerin mallarindan serf etmeden dolayi erkekler qadinlar uzerine hakimdirler. Yaxsi qadinlar gonulden boyun eyerlerve allahin emr etdigini erleri olmazken de qoruyarlar, serkeslik etmelerinden endise ettigimiz qadinlara once oyud verin , agillanmazlarsa onlari yataqlarinda yanliz buraxin yene dinlemezlerse doyun. Size itaet etdikleri teqdirde incitmeyin bir behane aramayin. (Nisa suresi 34, ayet)
Goruldugu kimi erin hakimiyetini qebul etmek seri bir vezifedir ve ondan boyun qacirmanin hem dunyevi hem de oxrevi cezasi bulunmaqdadir.
Islam huququnda Tmkin(itaet) diye bir termin mevcuddur. Temkinin iki asamasi var , umumi temkin  ve ozel temkin. Umumi temkin qadinin sosyal heyatda erinden itaet etmesidir ve erinin izni olmadan hec bir emelde bulunamaz , ornegin atasinin olum dosegine ve cenasesine belegedemez. Ozel temkin ise qadinin erkegin cinsel ehtiyaclarina cavb vermesidir.  Revayetlere gore bir qadin Hz Mohemmed”in yanina geler ve sorar “Erkegin qadina haqqi nedir. Hezret “ onun isteklerin qarsiliya devenin uzerinde olsa bele”dedi. Qadin sordu : “erkek zalim mi olsada” Buyurdular “ evet”.
 Qadini temin etmesi mutleqdir ve her halda bunu yapmaq zorundadir. Qadin bu gorevini yerine getirmezse NESUZ(inadkarliq) ortaya cixmis olur ki bu durumda qadin butun haqlarini itirmis olur ve erkek qadini bosamadan ikinci qadinla evlenmeyi gerceklesdire bilir.
Bir diger konu axiret dunyas ile ilgildir, salih erkekler  axiretde  cennetde gozel  ve genc hurilerle mehsurolurlar ve bir cox ayyetde bu erkeklere vad verilmisdir . hal bu ki qadinlar icin ele bir sey soz konusu degil ve olursada  Qurane kerimi tefsir eden butun erkekler o haqqi inkar etmektedirler.
Submit to DeliciousSubmit to DiggSubmit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn