توافق جامع اتمی با ایران؛ ماه های سرنوشت سازی در پیش است
- Details
- Published: Tuesday, 09 December 2014 23:44
آذوح: سر ریچارد دالتون سفیر پیشین بریتانیا در ایران
مهلت مذاکرات جامع اتمی ایران و گروه ۱+۵ در تاریخ سوم آذر (۲۴ نوامبر) به مدت ۷ ماه دیگر تمدید شد تا ظریفن در این مدت به تلاش ها برای رسیدن به یک توافق جامع اتمی ادامه دهند. سه اظهار نظر از جانب مذاکره کنندگان اصلی ایران در تاریخ ۲۴ نوامبر قابل توجه است:
تمام این اشارات درست است اما کسی نمی داند که در آمریکا، ایران و دیگر کشورها اراده سیاسی برای پیمودن مسیر نهایی به سوی موافقت نامه وجود دارد یا خیر.
برای اطمینان حاصل کردن از ماهیت کاملا صلح آمیز برنامه هسته ای ایران در آینده، تمام موارد زیر احتمالا یا مورد موافقت قرار گرفته و یا طرفین به توافق بر سرآن بسیار نزدیک شده اند. این توافق ها شامل این موارد است:
شفاف سازی کامل براساس بالاترین استانداردهای آژانس بین المللی انرژی اتمی،
محدودیت درصد غنی سازی اورانیوم ایران (با در نظرگفتن بالاترین میزان مورد نیاز سوخت نیروگاهی)
کاهش میزان ذخیره اورانیوم غنی سازی شده در ایران
بازفرآوری نکردن سوخت هسته ای، تغییرات در راکتور آب سنگین اراک به منظور کاهش تولید پلوتونیوم
برطرف کردن خطر غنی سازی اورانیوم برای مقاصد نظامی در تاسیسات زیرزمینی فردو
و پایان موفقیت آمیز تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی درمورد توسعه بعضی از جنبه های بالقوه نظامی فناوری هسته ای ایران درگذشته
اما طرح جامع اقدام مشترک باید خواسته های سند رهنمودهای سال ۲۰۱۳ در مورد تعیین ظرفیت غنی سازی اورانیوم مبتنی بر نیاز ایران و لغو تحریم ها -نه تعلیق موقت آن ها – را نیز برآورده کند، دو مسئله اساسی که احتمالا هنوز مطرح است.
ایران بدون اطمینان سیاسی بیشتر، احتمالا مایل به ایجاد تغییرات جبران ناپذیر در شمار سانتریفیوژهای فعال (۹۴۰۰ سانتریفوژ) و طولانی شدن زمان بندی ظرفیت غنی سازی خود نخواهد بود.
تاکنون براساس مصوبه کنگره آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل متحد، لغو کامل تحریم ها فقط در صورتی امکان پذیر خواهد بود که ایران به تمام تعهدات خود جامه عمل بپوشاند اما آمریکا و شرکایش تاکید می کنند که شمار و ظرفیت غنی سازی باید بطور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کند تا زمان گریز هسته ای فرضی (از مقاصد صلح آمیز به مصارف نظامی) طولانی تر شود.
آمریکا گفته است که طرفین مذاکره به خوبی واقف اند که حل این دو مسئله برای رسیدن به توافق نهایی ضروری است.
از این روی رسیدن به توافق نهایی به عزم سیاست طرف ها بستگی دارد. آیا رهبر جمهوری اسلامی ایران، برغم احساس باطنی و نظرش در باره سابقه بد خصومت آمریکا با ایران، باور می کند که دولت آمریکا قادر به ترغیب کنگره برای لغو و نه تمدید و محدودیت تمام تحریم های مربوط به برنامه هسته ای ایران است؟
آیا رهبر ایران با اطمینان کامل حاضر به تغییر نظرخود درباره ظرفیت غنی سازی اورانیوم به میزان حداقل، صرفا برای تامین سوخت یک سال نیروگاه، خواهد شد؟
ظرفیت مورد نظر ایران، هرچند براساس استانداردهای بین المللی برای راکتورهای غیرنظامی قابل قبول است، اما اسرائیل و بعضی از کشورهای ۱+۵ به دلیل پیامدهایی که درمورد توانایی ایران برای ساخت یک بمب اتمی طی دوماه دارد، کماکان آن را رد می کنند.
این کشورها خواستار طولانی شدن زمان رسیدن ایران به این توانایی هستند برغم آن که این مسئله در موافقتنامه نهایی به دلیل عوامل مختلف تضمین خواهد شد از جمله نیاز به زمان بیشتر برای ذخیره مواد سوختی به صورت گاز به منظورکاربرد نظامی، منفعت ملی ایران که ایجاب می کند این کشوربه تعهدات خود در مورد کاربرد صلح آمیز فناوری هسته ای پایبند بماند، نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی تحت پروتکل الحاقی، خطر اعمال مجدد تحریم ها، خطر گزینه نظامی باز دارنده و دیگر عواملی که در روند دستیابی به یک توافق جامع نقش دارند.
جان کری وزیر امور خارجه آمریکا خواستار شکیبایی برای به نتیجه رسیدن گفت و گوها با ایران شده
طرفین مذاکره باید بعد از یک دوره انتقالی و طبق استانداردهای بین المللی پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای، راه حل این مسائل را پیدا کنند در غیر این صورت مذاکرات پایان نافرجامی خواهد داشت.
در این صورت شفافیت سازی و موانع واقعی که برسر برنامه هسته ای ایران ایجاد شده است ممکن است از بین برود، رفع تنش های منطقه ای و افزایش همکاری برای مقابله با چالش های امنیتی به صورت رویایی تحقق ناپذیر در خواهدآمد و خطر جنگ و خدشه به پیمان منع توسعه سلاح های هسته ای (ان پی تی) درخاورمیانه به وجود خواهد آمد.
ماه های آینده بسیار سرنوشت ساز خواهد بود. اتحادیه اروپا باید هرچه سخت تر تلاش کند و بطور علنی از طرفین مذاکره، هم چنین از عربستان سعودی و اسرائیل بخواهد تا از این فرصت تاریخی استقاده کرده و از خود انعطاف پذیری بیشتری نشان بدهند.
