گونئی آذربایجانین گئلۀ جئک ایقتیصادیاتی حاققیندا . (بیرینجی بوُلوم)
- توضیحات
- منتشر شده در سه شنبه, 30 ارديبهشت 1393 22:11
دوُنیانین بو گونکو ایقتیصادی ، سیاسی هئگئمونوسو بئللی اوُلان بیرنئچۀ قوُدرتلی دوُولت لرین جیناغیندا ؤ اوُنلارین نظارتی آلتیندا دوُلانماقدا دیر.
بودوُولت لرکئچمیش 150 ایلدن آرتیق پروسئسدۀ جیددیت لۀ چابا گوُستریب ، چئشیدلی بانکلارؤ بورس سیستم لرین ؤ اوُنا اوُیغون اوُلان تشکیلات لارینی حاضیرلییب ، یارادا بیلمیشلر.
بوفعالییت لری ایلۀ بیرلیکدۀ صتایع بوُلوُم لریندۀ باشلانقیج اوُلاراق کیچیک مانیفاکتور لاریارادماقا باشلییاراق ، ایرۀ لییۀ دوُغرو آددیملار آتیب ، بوگوُنکو نهنگ صنایعی ؤ ایصتحصالات سیستمین قورماقی باجارا بیلمیشلر.
طبیعی اوُلاراق بئلۀ بیر سیستمی ؤاوُنون پروگرامینی حاضیرلییب ایجراء مرحلۀ سینۀ جاتدیرماق اوُچون چئشیدلی کادرلاریندا اوُز میللت لری نین ایچیندن سئچیب حاضیر لاماقا باشلامیشدیر لار.
لاکین اوُنئملی اوُلان بودورکی، اکونومی ساحۀ سیندۀ کادرلارحاضیرلاماق اوُچون بو ایشین یوُنئتیجیلر گئلۀ جئگۀ حاضیرلاماق ایستۀ دیکلری کادرلارین أعضاسین اوُشاق باغچاسیندا اوُلان ؤ یئنی درسۀ باشلییب ، ایلکین تعلیمات لاری آلماقا باشلییان یوکسئک ایستعدادلی اوُشاغ لارین ایچیندن سئچیب، اوُنلاری ایلک مکتب و سوُنرا اونیورسیتۀ دوُورونۀ قدر مختلیف ساحۀ لردۀ تعلیم لروئریب ، تشکیلات لاندیریب، آردیجیل اوُلاراق اوُلکۀ نین گئلۀ جئیی اوُچون اوُزلریندن اوُلان اینسانلارینی یئتیشدیرمئگۀ باشلامیش لار.
بو مئتود آوروپادا فئودالیسم دوُرونون سوُنلاریندان باشلییاراق ، گئت گئدۀ فئودال سیسمی نین ضعیف لئمۀ سی ایلۀ یاناشی آردیجیل اوُلاراق سرمایۀ دارلیق سیستمی نین یارانماسی چاقینا قدر ، فئودالیسم قوُرولوشوندا اوُلان موناسیبت لرین یئرین آلدیقجا ، مانوفاکتورلارین گوُجلئنمۀ سینۀ دۀ یوُل آچیلیر.
بوایشدۀ مسئولییت قبول اتمیش شخص لر ؤ یا اوُرگانلار گئلۀ جئک سیستم اوُچون اوُزون موُدتلی ؤ قیسا مودتلی پروگراملاری حاضیلاماقا باشلییرلار.
آچیقجاسینا دئمئک لازیم دیرکی ، آوروپا ؤاوُنونلا یاناشی آمئریکادا بشرییتین گئلۀ یینی دوُشونن شخص لریا اوُرگانلار اوُلموشدورکی جیددیت لۀ اوُنئملی اینکیشافلارباشلانیب اوُز یوُللارینا داوام وئردیکلری حالدا ، هئلۀ بیزیم اوُلکۀ میزدۀ ؤ بیرچوخ شرق اوُلکۀ لریندۀ توُپلوم لار خبرسیزلیک یوُخوُسوندا ؤ جهالت جیناغیندا اوُیوب ، یاتمیش دیرلار.
« ایران» ؤ باشقا دوُنیادان خبرسیز اوُلکۀ لردۀ نۀ رئال سرمایۀ سرمایۀ نین مفهومو ؤ نۀ دۀ مالی سرمایۀ ، بانک سیستمی ، بورس سیستمین هئچ تانیمیردیلار ؤ بوکیمی سیستم لرلۀ بیگانۀ ایدیلر ، اوُستۀ لیک صنایع دۀ أن دالی قالمیش وضعییت دۀ اوُلارکن هئلۀ اوُزلرینی اسکی قئید بندلردن آزاد ائدۀ بیلمۀ میشدیرلر.
هئلۀ بوُگوُنون اوُزوندۀ گوُن گوُنئی آذربایجان توُپلومونون ، ایقتصادیاتی ایلۀ بیرلیکدۀ اوُنا باغلی اوُلان موُنتاژ صنایعین کادرلارینی بوتون ساحۀ لردۀ گوُرمئکدۀ ایک ، ألبتۀ بوایشین اصلی سبب لریندن بیری گوُنئی آذربایجان ایقتصادیاتی نین بوُنوُورۀ سی نین خستۀ اوُلدوقو ؤ همدۀ تهران مرکزلی خستۀ سیستمۀ ؤ اوُنون باغلی سرمایۀ دارلیق ، داها دوُزگون ( واسیطۀ چی سرمایۀ دارلیقدان ) آسیلی اوُلماقی دیر، بو ایستعماری باغلی لیق اوُزون اوُن ایللردن بو گوُنۀ قدرهم بانک سیستمیندۀ ؤ همدۀ مونتاژ صنایع سیستمیندۀ اوُلوب ؤ اوُنو گوُرمئکدۀ ایک .
آیدین دیرکی مستعمرۀ حالتیندۀ ساخلانمیش آذربایجانین ایقتصادیاتی ؤ صنایعی ، مالی پوُتانسیئلی بیرباشا ایران دئیلن اوُلکۀ نین مونتاژ صنایعینۀ باغلی دیر، بوناگوُرۀ دۀ اوُزباشینا کلاسیک سرمایۀ دارلیق ؤ بانک سیستمین(میللی بانک) بیرباشا یارادا بیلمزدی .
أساسن کئچمیش یوُزایلدۀ «ایران دئیلن اوُلکۀ دۀ » یاشییان میللتلر بانک سیستمینین نۀ اوُلدوقون تانیمیردیلار، بازار ایقتصادیاتی ایسۀ ، بوُیوک سرمایۀ لری اوُلان صراف لارین ألیندۀ اوُلموش ؤ سوُنرالار یارانان بعضی بانک لاریئنۀ دۀ همان صرافلارین خاریجی بانکلارلا ایش بیرلیگی نتیجۀ سیندۀ یارانسادا ، لاکین یئنۀ دۀ موستقیل یوُخ ، بئلکۀ دۀ سوُمورگۀ چی خاریجی بانکلارین متخصیص لری ؤ سرمایۀ لرینۀ باغلی اوُلموشدور. بو پروسئس 1945 ینجی ایلدن سوُنرا بعضی بانکلارین یارانیب ، ایشۀ باشلاماسی ایلۀ آددیم ـ آددیم ایرۀ لییۀ دوُغرو بوُگوُنۀ قدرداوام آتمیشدیر.
بونونلا یاناشی « ایران دئیلن یئردۀ » ایستحصال ؤ پایلاشیم (تولید ؤ توضیع) مسئلۀ سی دۀ بانک لارین نالایق سیستمینۀ باغلی اوُلاراق ، اوُلدوقو وضعییت دۀ قالیب ، ناقیص سیستم داوام اتمیشدیر. تعلیم تربییت سیستمی ایسۀ موستملئکۀ سیستمی نین تأثیرلری ایلۀ أن ابتدائی حالیندا قالیب ؤ هئلۀ بو گوُنۀ قدرنۀ اینکی دوُنیا دا اوُلان نرمال استانداردلارا چاتا بیلمۀ یب ، حتی گوُنو گوندن گئریجی لییۀ سقوط اتمیشدیر .
اوُلکۀ دۀ اوُلان رئال سرمایۀ لر گئلیب گئدن حاکیمییت لرین ؤ اوُنلارین چئورۀ سیندۀ اوُلان شخص لرؤعنصرلری نین غارتینۀ معروض قالیب ، خاریجدۀ شخصی حئسابلارا داشینیب ، بئلۀ لیکلۀ دۀ اوُلکۀ دۀ عمومی اینکیشافین یوُللاری باغلانمیشدیر.
یوُخاریدا قئید اوُلونان مختصرشرحی قئید اتمئکدن ، هدفیمیز گئلۀ جئکدۀ گوُنئی آذربایجان دوُولتینی بو فاجیعۀ لی نقصانلاردان اوُزاق توُتوب ، اوُلکۀ میزی بوُتون ایقتیصادی ساحۀ لردۀ ، مدرن ؤ یئنی سیستم اساسیندا ، خصوصی ایلۀ "رئال سرمایۀ نی " یعنی تولید ساحۀ سیندۀ قوُیولان سرمایۀ نی تشویق ائدیب ، اوُنون اینکیشافینا زمین یارادیب ؤ آرتماسینا یاردیمجی اوُلماق لازیم دیر .
چونکی رئال سرمایۀ ایشۀ دوُشدویوُ حالدا ایش یئرلری ایلۀ بیرلیکدۀ مختلیف صنایعین اینکیشافینا دا یوُل آچیلار، چئشیدلی فابریک لرین تأسیس اوُلوب آچیلماسی ؤهمان فابریک لردۀ ایستحصال اوُلونان محصوللار، سوُزسوُزکی ایلک باشدا گئرئک گوُنئی آذربایجانین داخیلی فوُندامنتال احتیاجلاری ؤ بازارلارین احتیاج لارینی تأمین اتمئلی دیر.
سوُزسوزکی میللتیمیز آزاد اوُلوب اوُز میللی ایستیقلالینی ألدۀ اتدیکدن سوُنرا ، طبیعی اوُلاراق انرژی سینین بوُیوک بوُلومون داخیلی ایستحصالی گوُن بۀ گوُن چوُخالتماق یوُلوندا قویمالی دیر.
بوُنا گوُرۀ دۀ ایلک باشدا فابریکلر ؤ الکتروتکنیک لوازیماتین ایستحصال اتمئک اوُچون یوُکسئک سوییۀ دۀ دوُشونمئکلۀ ، همدۀ باشلانیشدا یغجام فابریکلرقورماق لازیم دیر . ایدین دیرکی گوُنئی آذربایجان صنعتی ؤ تکنولوژی باخیمیدان غرب دوُنیاسی ایلۀ بو تئزلیکدۀ رقابت ائدۀ بیلمز ، چونکی توُپلومون اکثرییتین نظردۀ آلارساق ، همدۀ چئشیدلی جهت لردن مقایسۀ ائدرسئک ، یوُزایللر قاباقدان آنا صنایعۀ صاحیب اوُلموش غرب اوُلکۀ لری ایلۀ قیاس اتمئگ موُمکون دئییر، علاوُ اوُلاراق غرب دوُنیاسی نین موُدرن ؤ اوتوماتیک صنعتین دۀ نظردۀ آلارساق ، بیزهئلۀ بوساحۀ دۀ دالی قالمیش وضعییت دۀ ایک ، اوُ مرتبۀ یۀ چاتماق اوُچون ألبتۀ کی زامان لازیم دیر .
آذربایجان عمدۀ اوُلاراق زراعت اوُلکۀ سی اوُلدوقونا گوُرۀ ، ألبتۀ کی صنایع دۀ " کئند تصروفاتی " نین خیدمتیندۀ اوُلمالی دیر. بودا گونئی آذربایجاندا قورولاجاق میللی دوُولتین ایلک وظیفۀ لرین بیری دیر ، میللی دوُولت اهالینین یئمئک ، ایچمئک ، قیدا مسئلۀ سین نظردۀ آلیب ، اوُنو حل اتمئک ایستیقامتیندۀ ایستحصالا باشلامالیدیر، بئلۀ لیکلۀ دۀ هم تکنیکی نظردن سرعت لۀ اینکیشاف ائدۀ بیلر ؤهمدۀ اساسی مسئلۀ سین سادۀ تکنولوژی ایلۀ حل ائدۀ بیلر.
بو پروگرامین هم سادۀ کادرلاری و همدۀ گئنج آکادمیک کادرلاری گوُنئی آذربایجاندا موجود دور. یالنیزرئال سرمایۀ ایلۀ مالییۀ لئشدیرلمۀ سی ؤ ایشۀ باشلاماسی لازیم دیر.
میثال اوُچون : (أکینچیلیک ـ زراعت) اوُنیورسیتۀ سی ، أکیم ـ بیچیم مسئلۀ سی اوُچون متخصیص کادرلار یئتیشدیریب ، اکوُلوُژی ا یلۀ باغلی اوُلان سیستملی ایش پروژۀ سی یارادمالی دیر. هئر زاماندا اوُلدوقو کیمی کئند تصروفاتی ایشلریندۀ اصل ؤ عمدۀ مسئلۀ ایستحصال اوُلوُنموش محصولاتی نئجۀ ساتیشا چیخارماق مسئلۀ سیدیر!
تاخیل ، مئیوۀ ، تئرۀ وز ؤ باشقا ایستحصال لار ؤ اوُنون نئجۀ ساغلام( آمبولانژ) بستۀ بندی ائدیلمۀ سی دۀ اوُنئملی مسئلۀ لردن دیر. بوگوُن اینکیشاف تاپمیش اوُلکۀ لردۀ موُدرن ماشینلار محصوُل ایستحصال اوُلان یئرلرین یاخینلیغیندا دوُروب ، چئشیدلی محصوللاری سرعت لۀ ؤ چوُخ ساغلام سئوییۀ دۀ (آمبولانژ ) ائدیب ، معیین اوُلونموش مقصدلرۀ گوُندریرلر . بو مئتود گوُنئی آذربایجانین أکینچیلیک ، زراعت (سئکتوروندا) بخش یندۀ عمل اوُلونمالی دیر.
اوُلکۀ احتیاجلاری تأمین اوُلدوقدان سوُنرا ، یئردۀ قالان آرتیق مال لاری ساغلام ، تمیز، آمبولانژ اوُلونموش شئکیلدۀ خاریج اوُلکۀ لرۀ دۀ صادیر اتمئک ضروری دیر. اوُنود ماماق لازیم دیرکی بوُتون آدی گئدن مرحلۀ لردۀ اکولوژی مسئلۀ سی أن اوُنئملی ؤ موهوم مسئلۀ لردن ساییلیر.
حئیوان دارلیق، مال دارلیق ؤ اوُنونلا باغلی اوُلان سئکتورلارین گئلۀ جئکدۀ گوُنئی آذربایجانین موستقیل ایقتیصادیاتیندا بوُیوک روُلو ؤ اونئمی وار. چونکی 35 میلیونلوق میللتیمیزین ایل بوُیونجا گوُندۀ لیک دۀ اوُلان جوُربۀ جوراحتیاجلارین نرمال شئکیلدۀ اوُنلارا چاتدیریب ، تأمین اتمئک ، اوُزلوُیوندۀ بوُیوک ایش دیر.
بوُتون قئید اوُلونان ایشلرلۀ بیرلیکدۀ ، گوُنئی آذربایجاندا آکتیو سرمایۀ مسئلۀ سین دۀ نظردۀ آلماق لازیم دیر.
اوُجوملۀ دن: بانک سئکتورو ، مالی سرمایۀ نی موُدرنلئشدیرمئک ، ؤ تلاش اتمئک کی ، مالی سرمایۀ اوُلکۀ نین داخیلیندۀ ایشۀ سالینسین ، بئلۀ لیکلۀ دۀ اوُرتا صینفین گوُجلئنمۀ سیندۀ تأثیر قوُیسون ؤ اینسانلار اوُچون ایش یئری ، گئلیرقایناغی یارانسین .
باشقا طرفدن اوُلکۀ نین ایقتیصاییاتی نین اینکیشاف اتمۀ سی اوُچون ، اصول ؤ دیققتلۀ دوُشونوب حاضیرلانمیش اوُتوبان یوُللاری ، ترن یوُلو خط لری ، هاوا لیمانلاری ؤ سایرۀ گئل گئت ، نقلییات وسائیلین آرتیریب ، موُدرنلئشدیرمئک ، گوُنئی آذربایجانین أن اوُنئملی ایشلریندن ؤ احتیاج لاریندان ساییلیر. بوُتون قئید اوُلونان مطلب لرین حئیاتا کئچیرمۀ سی ، تکجۀ وطنیمیزین آزادلیقی ، قورتولوشو ، میللی ایستیقلالییتۀ أل تاپماسیندان آسیلی دیر. اوُگوُنون آرزوسوایلۀ .
فریدون پرویزنیا ــ 20 / 5 / 2014
