حسن راشدی: آيا تدريس به زبان مادري در ايران عملي ميشود؟
- توضیحات
- منتشر شده در سه شنبه, 24 تیر 1393 21:39
حجت الاسلام و المسلمين علي يونسي دستيار ويژه رياست جمهوري در مورد اقوام و اقليتهاي ديني و مذهبي ، بارها در مورد تدريس زبان اقوام صحبت كرده و اقوام و زبان آنها را نه تهديد بلكه فرصت دانسته اند .
در هفته هاي اخير و در سفر رئيس جمهور دكتر روحاني به استان خوزستان نيز آقاي يونسي در گفتگو با خبرگزاري مهر گفت :
”آموزش به زبان اقوام در دستور كار است، آموزش به زبان مادري براي ساير زبانها از جمله مردم عرب خوزستان در دستور كار است”، وي در باره تدريس به زبان مادري در ميان اقوام توضيح داده گفت :
”در نشست هايي كه با وزير آموزش و پرورش داشتيم قرار شد برنامه اي مدون شود تا اين مسئله حل شود .” ايشان گفتند: “تدريس به زبان مادري از جمله برنامه هاي آموزش و پرورش است و در حال انجام تحقيقات بر روي آن هستند، آموزش و پرورش زبان اقوام را تا مقطعي كه لازم باشد برايشان تدوين مي كند.”
جملات بالا و توضيحات ديگر در مورد تدريس زبان اقوام بارها از زبان دستيار ويژه رئيس جمهور بيان شده و در مطبوعات و رسانه ها منعكس شده است، بر همين اساس مليّتهاي غير فارس ايران نيز خودرا براي اجراي اصل ۱٥ قانون اساسي و تدوين زبان مادري براي تدريس در مدارس و دانشگاهها آماده مي كنند .
يكي از ائتنيكهايي كه جمعيت چند ده ميليوني کشور و به تعبيري ۳۰ ميليوني (۱) را تشكيل ميدهند تركهاي ايران هستند كه سالهاست براي تدريس زبان تركي آذربايجاني در مدارس تلاش ميكنند .
تركهاي ايران خود را نه اقليت، بلكه با جمعيت ۳۰ ميليوني، خود را اكثريت نسبي و يا نزديك به اكثريت نسبي ايران ميدانند، ولي با توجه به اين مسئله، آنها هنوز در مدارس آذربايجان تاريخي كه از همدان ، اراك ، ساوه، قزوين، زنجان، خلخال و آستارا گرفته تا كرانه هاي رود ارس و مرز بازرگان ادامه مي يابد در هيچ مدرسه اي و در هيچ مقطعي به زبان تركي آذربايجاني خود آموزش نمي بينند. آنها انتظار دارند با روي كار آمدن آقاي روحاني آرزوي چندين ساله آنها كه بعد از حاكميت خاندان پهلوي بر ايران، فقط در سال تحصيلي ۱۳۲٤ -۱۳۲٥ و در زمان حاكميت فرقه دموكرات آذربايجان جامه عمل پوشيد و تحصيل به زبان مادري ميسرگرديد بار ديگر عملي شود و ميليونها انسان از حقوق اوليه و انساني برخوردار شوند.
رئيس جمهور حسن روحاني گفته است به وعده هايي كه در زبان تبليغات انتخاباتي به مردم داده عمل خواهد كرد و نشانه هايي را هم از اين عمل را به معرض نمايش گذاشته است . يكي از وعده هاي آقاي روحاني به مردم آذربايجان، احياء درياچه اروميه است كه در طي تبليغات انتخاباتي گفته بود:” در صورت پيروزي در انتخابات، در اولين نشت با وزراء، كار گروهي جهت احياء آن تشكيل خواهد داد” كه بعد از پيروزي در انتخابات و تشكيل دولت، اين كارگروه هم تشكيل گرديد و ظاهراً كارهاي مقدماتي هم صورت گرفته است، ولي از تصميم اين كارگروه براي احياء درياچه اروميه چه نتيجه اي حاصل شده است مشخص نيست.
مورد ديگر از اين وعده ها ايجاد فرهنگستان زبان آذري (تركي آذربايجاني) بوده كه اين كار هم توسط استاندار آذربايجان شرقي دنبال ميشود. لازم است گفته شودكه براي ايجاد فرهنگستان زبان تركي باید نخبگان و متخصصين زبان و ادبيات تركي آذربايجاني از همه استانهايي كه در حوزه زبان تركي قرار دارند دعوت شوند و در مكاني كه مركزيت داشته باشد گرد هم آمده به فعاليت بپردازند و براي اجراي تصميمات اتخاذ شده در استانهاي آذربايجاني و در حوزه استانهايي كه اكثريت مردم آن به زبان تركي سخن مي گويند دفاتري داير شود.
با گذشت بيش از شش ماه از انتخاب شدن آقاي روحاني به رياست جمهوري، فقط مصاحبه هايي از آقاي جبارزاده استاندار آذربايجان شرقي در مطبوعات و رسانهاي سمعی و بصری در مورد فرهنگستان زبان تركي پخش شده است ولي در عمل چه كاري در اين زمينه صورت گرفته و چه كساني براي همكاري و نظر خواهي دعوت شده اند چيزي مشاهده نمي شود .
در مورد تدريس زبان اقوام در مدارس هم آقاي يونسي تحركاتي در اين زمينه داشته است و احتمالاً با افرادي از بين اقوام هم در تماس بوده است ولي اين افراد چه كساني بوده اند و چه تخصص و يا تأليفات و تحقيقاتي در مورد زبان و ادبيات اقوام منسوب به آن داشته اند اطلاعي نداريم.
در هر حال، آقاي يونسي ممكن است در مورد تدريس زبان تركي با افرادي كه آذربايجاني باشند تماس گرفته باشند ولي آيا اين افراد در حوزه فعاليت زبان و ادبيات تركي آذربايجاني بوده اند و تحقيقات يا تأليفاتي در مورد اين زبان داشته اند و يا صرفاً آذربايجاني و ترك بودن آنها براي آقاي يونسي كفايت مي كرده هم چيزي نمي دانيم.
در مورد اعلام همكاري فعالين و كساني كه در زمينه زبان و فرهنگ تركي آذربايجاني فعاليت مي كنند با معاون ويژه رئيس جمهور، بايد گفته شود كه اتحاديه اي به نام “آذربايجان مدني درنكلر بيرليگي”، “بيرليك” كه در فارسي ” اتحاديه نهادهاي مدني آذربايجان” نامگذاري شده و به صورت خلاصه ” اتحاديه” ناميده مي شود و از تجميع چند نهاد مدني داراي اساسنامه و نظامنامه تشكيل شده است در سال ۱۳۸۰ در تهران فعاليت خود را آغاز كرد. اين اتحاديه فعاليت خود را در تحقيق و توسعه زبان، ادبيات و فرهنگ تركي آذربايجاني متمركز كرده بود كه مدتي بعد از فعاليت، به صورت موقت از فعاليت ايستاد.
اين اتحاديه مجدداً از ۲۷ مهرماه سال جاري فعاليت خود را از سرگرفته و علاوه بر نهادهاي مدني سابق تشكلهاي مدني جديدي را نيز كه مسئولين آن داراي تأليفات و تحقيقات گرانبها در زمينه زبان، ادبيات، فولکلور و فرهنگ تركي آذربايجاني هستند به جمع خود افزوده است. اين اتحاديه كه از تجميع بيش از ۱٥ نهاد مدني تشكيل شده آمادگي خود را براي تدوين كتابهاي درسي تركي آذربايجاني، روش تدريس اين زبان و آماده كردن كادر آموزگاران براي تدريس و فعاليت در فرهنگستان زبان تركي را به آقاي يونسي اعلام كرده است.
علي رغم استقبال مليتهاي غير فارس از برنامه تدريس زبان اقوام درمدارس ، وزير آموزش و پرورش در تاريخ ۷/۱۱/۹۲ نشستي با رئيس و اعضاء فرهنگستان زبان و ادب فارسي داشته كه در اين برنامه آقاي غلامعلي حداد عادل رئيس فرهنگستان و ديگر اعضاء آن مخالفت خود را با اين طرح دولت اعلام كرده و آن را “تهديدي جدي براي زبان فارسي و يك توطئه براي كمرنگ كردن اين زبان عنوان كرده اند.” !
به نظر من در بحبوحه مصاحبه های معاون ويژه رياست جمهوري با خبرگزاریها در مورد اجراي اصل ۱٥ قانون اساسي و تدريس زبان اقوام در مدارس، نشست وزير آموزش و پرورش با اعضاء فرهنگستان زبان فارسي كه در رأس آن آقاي غلامعلي حداد عادل قرار دارد و تفكر به شدت ناسيوناليستي فارسي وي بر كسي پوشيده نيست نشستي بجا و به موقع نبوده است، چرا كه وظيفه اعضاء فرهنگستان زبان فارسي فعاليت در زمينه واژه گزيني و ديگر مسائل زبان فارسي است نه نظر دهي در مورد اجراي اصل ۱٥ قانون اساسي كه مسئوليت اجراي آن با رياست قوه مجريه است و با گذشت بيش از ۳٥ سال از انقلاب اسلامي هنوز اجراي اين اصل مسلم قانون اساسي عملي نشده است.
براي اجراي اين اصل قانون اساسي و تدريس زبان اقوام در كنار زبان فارسي در مدارس، متخصصين، محققين و مؤلفين در زمينه زبان و ادبيات غير فارسي هستند كه بايد براي همكاري و چگونگي اجراي اين اصل و تدوين كتابهاي درسي دعوت به نشست شوند.
در نشست اعضاي فرهنگستان زبان فارسي با وزیر آموزش و پرورش ، آقاي فتح ا. . . مجتبايي يكي از اعضاء فرهنگستان ، در اين نشست گفت “شكي ندارم كه اين موضوع از خارج به ايران آمده است. . . انگلستان و كشورهاي شمالي هستند كه مي خواهند اين مسأله به ايران وارد شود.”
آقاي مجتبايي فراموش كرده اند كه اصل پانزده قانون اساسي و تدريس زبان و ادبيات اقوام غير فارس در كنار زبان فارسي در مدارس، ۳٤ سال پيش و در زمان شهيد بهشتي نوشته شده و در قانون اساسي گنجانده شده است و آقاي مجتبايي مطمئن باشند در آن زمان نه انگلستان و نه كشورهاي شمالي نمي توانستند اين تفكر را به كساني القاء كنند كه قانون اساسي جمهوري اسلامي را نوشته و اصل ۱٥ را هم در آن جاي دادند.
به دنبال اظهار نظرهاي افراطي اعضاي فرهنگستان زبان فارسي در مورد تدريس زبان اقوام در مدارس، منتقدين بسياري در رد اين نظريات مقالاتي نوشتند و نظرياتي را ابراز كردند.
در هر حال، اعضا فرهنگستان زبان و ادب فارسي كه رياست آن را آقاي حداد عادل به عهده دارند بايد با درك مقتضیات زمان و با نگرش به كشورهاي اطراف و همسايه كه مسأله تدريس زبان اقوام را در كشورهايشان حل كرده و ارزش و اهميت زبان مليتها و اقوام كشور را در ايجاد اتحاد و اتفاق در كشور درك كرده اند، بهتر است در ديدگاههاي خود تجديد نظر كرده و بدانند كه تدريس زبانهاي غير فارسي در مدارس به معناي حذف زبان فارسي نيست، بلكه تدريس اين زبانها در كنار زبان رسمي فارسي است كه نه بر تضعيف زبان فارسي بلكه بر تقويت آن و ايجاد اتحاد و همدلي در كشور كمك مي كند، چرا كه پايه هاي زبان فارسي اينقدر ضعيف ونحيف نيست كه قدرت و ايستادگي خود را در عدم رشد و يا نابودي زبانهاي ديگر كشور جستجو كند.
دكتر روحاني پيام مردم ايران و خواسته هاي اساسي مليتها و اقوام غير فارس ايران را با توجه به نياز جامعه كنوني و در ك واقعيتها به درستي دريافته و اگر قولهايي كه در طي تبليغات انتخاباتي به اقوام داده از جمله تدريس زبان اقوام را عملي سازد آينده نگري عميقي در جهت رضايت مردم و يكپارچگي و اتحاد و اتفاق در كشور انجام داده است که بعضیها هنوز نتوانسته اند این نیاز جامعه را درک کنند.
______________________________
(۱) دكتر علي اكبر صالحي وزير امور خارجه سابق كشور، در سفر خود به تركيه در دي ماه سال ۱۳۹۰ در ملاقات با وزير امور خارجه تركيه احمد داوود اوغلو گفته بود : ” نزديك به ٤۰% مردم ايران به تركي سخن ميگويند “.
