فایده عضویت در دیوان کیفری بین المللی برای فلسطینیان چیست؟
- توضیحات
- منتشر شده در یکشنبه, 28 دی 1393 05:50
آذوح: با توجه به این که عضویت فلسطینیان در دیوان کیفری بین المللی قطعی شده، چنین به نظر می‌رسد که فلسطینیان برای تعقیب اسرائیل در ارتباط با آنچه که از نظر آنان جنایات جنگی است، گام مهمی برداشته‌اند.
ولی این امر می تواند نتیجه معکوس داشته و موجب افزایش تنش فلسطینیان با دولت های آمریکا و اسرائیل شده و علاوه بر آن مقامات فلسطینی را در معرض خطر وارد شدن اتهامات جنایات جنگی به خود آنان قرار دهد.
چرا فلسطینیان می‌خواهند به عضویت دیوان کیفری بین المللی درآیند؟
رهبران فلسطینیان می‌گویند از آنجا که ده‌ها سال مبارزه مسلحانه و مذاکرات صلح گاه و بیگاه نتواسته به پایان مناقشه فلسطینیان با اسرائیل بیانجامد، می‌خواهند برای تحت فشار قرار دادن اسرائیل از استراتژی تازه‌ای استفاده کنند.
پس از آن که شورای امنیت قطعنامه‌ای که پیش نویس آن را فلسطینیان تهیه کرده بودند تصویب نکرد، محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی، پیمان تاسیس دیوان کیفری بین المللی، موسوم به اساسنامه رم و سایر موافقتنامه‌های بین المللی را امضا کرد.
در قطعنامه پیشنهادی "خروج کامل و مرحله‌ای نیروهای اشغالگر اسرائیلی" از سرزمین فلسطینیان در ظرف سه سال درخواست شده بود. محمود عباس امیدوار است اقدامات متهورانه‌اش به بهبود موقعیت او در نزد فلسطینیان که به شدت سرخورده شده‌اند، کمک کند.
محمود عباس تصویری از درگیری یک اسرائیلی با وزیر فلسطینی نشان می‌دهد که مدت کوتاهی پس از این درگیری درگذشت
تاریخ عضویت فلسطینیان و معنای آن
بان کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد گفته است فلسطینیان در اول آوریل سال جاری میلادی به دیوان کیفری بین المللی ملحق می‌شوند.
این دادگاه که مقرش در لاهه است به جرایم جنگی، جنایات علیه بشریت و نسل کشی رسیدگی می‌کند.
فلسطینیان از این دادگاه درخواست کرده‌اند که از صلاحیت قضایی خود برای رسیدگی به هر نوع جرم و جنایتی که از ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴ در سرزمین‌های اشغالی بیت المقدس شرقی، ساحل غربی و غزه اتفاق افتاده، استفاده کند. این مدت شامل حوادث قبل از درگیری اسرائیل و پیکارجویان فلسطینی در غزه و نیز در طول درگیری در تابستان گذشته می‌شود.
اسرائیل نیز مانند آمریکا اساسنامه رم را امضا نکرده است ولی فرض بر این است که دیوان کیفری بین المللی می‌تواند اتباع اسرائیل را در ارتباط با جرایمی که گفته شده در سرزمین‌های فلسطینیان رخ داده، محاکمه کند.
فلسطینیان خواستار چه اقدامات قانونی علیه اسرائیل هستند؟
به عقیده فلسطینیان بعضی از اقدامات نظامی ماه‌های ژوئیه و اوت گذشته اسرائیل در نوار غزه، در حکم جنایات جنگی است. در جریان درگیری‌های ۵۰ روزه بیش از دو هزار و صد فلسطینی که به گفته سازمان ملل متحد بیشتر آنان غیرنظامی بودند کشته شدند و ده‌ها هزار خانه در نوار غزه تخریب یا به شدت صدمه دید. شمار تلفات اسرائیل در این درگیری ۶۷ سرباز و ۶ غیرنظامی بود.
همچنین اقداماتی علیه گسترش شهرک‌های یهودی نشین در ساحل غربی و بیت المقدس شرقی- که اسرائیل از زمان جنگ خاورمیانه در ۱۹۶۷ اشغال کرده- در نظر گرفته شده. ماده ۸ اساسنامه رم می‌گوید تبعیدهای غیرقانونی، انتقال یا توقیف افراد تحت حمایت- کسانی که در سرزمین‌های تحت اشغال نظامی زندگی می‌کنند- جنایات جنگی محسوب می‌شود.
فلسطینیان می‌خواهند در ساحل غربی و نوار غزه در داخل مرزهای قبل از جنگ سال ۱۹۶۷یک کشور مستقل که پایتختش بیت المقدس شرقی باشد تاسیس کنند و مراجعه به دادگاه‌ها را وسیله‌ای برای منزوی کردن اسرائیل و افزایش فشار بر این کشور می‌دانند.
ریسک پیوستن به دیوان کیفری بین‌المللی برای فلسطینیان؟
در حالی که حماس، جنبش مقاومت اسلامی فلسطینی، رسما از پیوستن به دیوان کیفری بین المللی حمایت می‌کند، ممکن است در ضمن بررسی مناقشه غزه توسط دادستان این دادگاه، به رهبران حماس اتهام دستور حملات بی ملاحظه به غیرنظامیان وارد شود.
در جریان مناقشه، نفرات حماس و سایر گروه‌ها هزاران موشک و خمپاره به شهرهای اسرائیلی پرتاب کردند. اسرائیل نیز به نوبه خود به صدها حمله هوایی در نوار غزه دست زد و نیروهای زمینی تهاجمی اسرائیل وارد غزه شدند.
انتظار می‌رود دولت اسرائیل از سازمان های غیر دولتی به عنوان مرجع ثالث برای مطرح کردن شکایات خود علیه فلسطینیان در دیوان کیفری بین المللی استفاده کند. هم اکنون شورات هادین، یک گروه حقوق بشر اسرائیلی رسما از دیوان کیفری بین المللی خواسته در باره جنایات جنگی که به رهبران فلسطینی نسبت داده شده، تحقیق کند.
اسرائیل و آمریکا با آنچه که از نظر آنان مراجعه یک جانبه فلسطینیان به نهادهای بین المللی است مخالفند. به عقیده این دو کشور یک چنین تماس هایی شانس توافق صلح از طریق مذاکره را کاهش می دهد.
هنگامی که رهبران فلسطینی درخواست پیوستن به دیوان کیفری بین المللی را مطرح کردند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل گفت آنها "مسیر رویارویی" را انتخاب کرده‌اند و "اسرائیل بیکار نخواهد نشست".
اولین اقدام تنبیهی اسرائیل عدم تحویل ماهانه ۱۲۵ میلیون دلار درآمدهای مالیاتی بود که از جانب حکومت خودگردان فلسطینی جمع آوری می‌کرد. صائب عریقات، مذاکره کننده ارشد فلسطینیان این اقدام را نوعی دزدی دریایی توصیف کرد. مسدود شدن درآمدهای مالیاتی سبب خواهد شد که پرداخت حقوق هزاران کارمند دولت برای حکومت خودگردان فلسطینی مشکلتر شود.
مقامات اسرائیلی تهدید کرده‌اند که تدابیر بیشتری اتخاذ خواهند کرد. یکی از این مقامات گفت دولت اسرائیل تعقیب رهبران حکومت فلسطینی را در آمریکا و سایر نقاط مد نظر قرار داده. استدلال اسرائیل این است که رهبران دولت فلسطینیان در ساحل غربی اشغالی با حماس که غزه را کنترل می‌کند، همدستند. در ماه آوریل گذشته رهبران حماس که از نظر اسرائیل یک سازمان تروریستی است، با حکومت خودگردان فلسطینی بر سر وحدت توافق کردند.
بسیاری از سیاستمداران اسرائیلی از این نگرانند که فشارهای بین المللی در جهت منافع فلسطینیان است و می‌خواهند قبل از انتخابات عمومی اسرائیل در ماه مارس آینده نشان دهند که واکنش آنان در برابر اقدامات فلسطینیان قاطعانه است.
آمریکا چه واکنشی نشان داده؟
دولت آمریکا با پیوستن فلسطینیان به دیوان کیفری بین المللی به شدت مخالف است. وزارت خارجه این کشور می‌گوید فلسطین، کشوری با حق حاکمیت نیست و به این جهت واجد شرایط پیوستن به دیوان کیفری بین المللی نیست.
پس از اتحادیه اروپا، واشنگتن بزرگترین کمک دهنده مالی به حکومت خودگردان فلسطینی است و هرسال ۴۰۰ میلیون دلار به این حکومت کمک می‌کند. اما به موجب قوانین آمریکا، چنانچه فلسطینیان در دیوان کیفری بین المللی ادعایی را علیه اسرائیل عنوان کنند، این کمک قطع خواهد شد.
ولی به نظر می‌رسد محمود عباس با وجود ضررهای مالی، همچنان مصمم به تعقیب اهدافش است. وی علاوه بر پیوستن به دیوان کیفری بین المللی، اظهار داشته که جهت کسب حمایت از قطعنامه‌ای که برای تاسیس یک کشور مستقل فلسطینی ضرب الاجل تعیین می‌کند، حاضر است "دوباره و دوباره" به شورای امنیت سازمان ملل متحد بازگردد.
مقامات فلسطینی می‌دانند که چنانچه بتوانند ۹ رأی مثبت از ۱۵ رأی شورای امنیت را به دست آورند، دولت آمریکا ناچار خواهد شد از حق وتوی خود استفاده کند و به عقیده آنان توسل آمریکا به وتو نشان خواهد داد که واشنگتن به دلیل حمایت قاطعانه خود از اسرائیل، نمی‌تواند در مذاکرت صلح یک میانجیگر موثر برای صلح باشد.
پیامدهای احتمالی این تحول برای دیوان کیفری بین المللی چه خواهد بود؟
برای این دادگاه، درگیر شدن در مناقشه اسرائیل و فلسطینیان خطر بسیار زیادی دارد.
برخی از تحلیلگران حقوقی می‌گویند احتمال دارد به این دادگاه اتهام سیاسی شدن وارد شده و با خطر یک شکست زیان‌آور دیگر مواجه شود.
ولی عده دیگری بر این عقیده‌اند که این پرونده می‌تواند به دادگاه که اخیرا با مشکلات جدی روبرو شده، شانس تازه‌ای برای احیای اعتبارش بدهد.
ماه گذشته، دیوان کیفری بین المللی اتهاماتی را که علیه اوهورو کنیاتا، رئیس جمهوری کنیا وارد شده و در ارتباط با سازماندهی خشونت هایی بود که هفت سال قبل در پی یک انتخابات بحث انگیز رخ داده بود، منتفی دانست.
این دیوان همچنین تحقیقات در باره جنایات جنگی در منطقه دارفور در سودان را به دلیل عدم حمایت شورای امنیت سازمان ملل متحد، رسما به حال تعلیق درآورد.
