Warning
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • Error loading component: com_content, Component not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading library: joomla, Library not found.
  • Error loading component: com_content, Component not found.
  • Error loading component: com_content, Component not found.

به چه دلیل سیاست ترکیه به ایجاد موازنه در رابطه با ایران و عربستان تغییر کرد؟

آذوح: گونول تول مدیر بخش ترکیه در انستیتو مطالعات خاورمیانه در آمریکا
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه بار دیگر تاکید کرده که کشورش از یک راه حل سیاسی برای برنامه هسته ای ایران به جای توسل به زور، حمایت می کند و از تفاهم نامه لوزان استقبال کرده است.
ترکیه که رشد اقتصادی اش کند شده است یکی از اولین کشورهایی است که در صورت دستیابی به موافقتنامه جامع هسته ای بین ایران و شش قدرت جهانی، از آن بهره اقتصادی خواهد برد و به خواسته دیرینه خود که تبدیل شدن به کانون انرژی است، خواهد رسید. اما چنین موافقتنامه ای سیاست های ترکیه در قبال سوریه و عراق و تلاش های اخیر این کشور در جهت برقراری رابطه بهتر با عربستان سعودی را به چالش خواهد گرفت.
دورنمای بهره برداری از رابطه تجاری با ایران در صورت لغو تحریم ها سبب شد که هفتم ماه آوریل رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به منظور برقراری روابط بازرگانی نزدیک تر با ایران به این کشور سفر کند. این سفر درحالی صورت گرفت که سیاستمداران ایرانی از سخنان ضد ایرانی اردوغان شدیدا انتقاد کرده و بعضی از نمایندگان مجلس خواهان لغو او شده بودند.
    مهترین مسئله برای ترکیه تاثیر لغو تحریم ها در زمینه انرژی است. ترکیه تقریبا ۲۰ در صد از گاز طبیعی خود را از ایران وارد می کند. در سال ۲۰۱۲ ترکیه از ایران به دیوان داوری بین المللی لاهه به دلیل قیت بالای گاز شکایت برد. هنوز در این مورد هیچ توافقی بین دو کشور حاصل نشده است اما ترکیه امیدوار است که در صورت برداشته شدن تحریم ها بتواند روابط خود در زمینه انرژی با ایران را توسعه بدهد و با قیمت پائین تری گاز طبیعی ایران را خریداری کند.
اواخر ماه مارس رجب طیب اردوغان از عملیات نظامی عربستان علیه حوثی های یمن حمایت کرد و گفت که ارتباط ایران با حوثی ها شاهد تلاش ایران برای تسلط بر منطقه است. رئیس جمهور ترکیه در یک کنفرانس خبری گفت اقدامات ایران ""باعث آزردگی ترکیه، عربستان سعودی و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس شده است. این وضعیت غیر قابل تحمل است و ایران باید متوجه این موضوع باشد."
وی بعدا در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که ایران در یمن نیرو دارد و اعلام کرد که " ایران و گروه های تروریستی باید عقب نشینی کنند."
محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران هم فورا به این اظهارات واکنش نشان داد و رئیس جمهوری ترکیه را متهم کرد که به همگرایی و آرامش منطقه خاورمیانه لطمه می زند و اظهارات او در مورد تلاش ایران برای تسلط برمنطقه را رد کرد.
اما دورنمای روابط بازرگانی با ایران در صورت دستیابی به موافقت نامه هسته ای چنان برای ترکیه وسوسه برانگیز است که احتمالا به این روش انتقاد آمیز خود ادامه نخواهد داد به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان طی دیدار خود از ایران اختلافات دو کشور برسرمسائل سیاست خارجی را بی اهمیت جلوه داد.
کمتر کشوری مانند ترکیه، تحت تاثیر پیامدهای ورود ایران به صحنه اقتصاد جهانی، قرارخواهد گرفت. هرج و مرج منطقه ای باعث وارد آمدن لطمه شدیدی به اقتصاد صادرات محور ترکیه شده است و تحریم های شدیدی که علیه ایران به اجرا در آمده به مشکلات اقتصادی ترکیه افزوده است. صادرات ترکیه به ایران از ۱۰میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ به ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ کاهش پیدا کرده است.
رجیب طیب اردوغان در جریان سفر یک روزه اش به تهران با آیت الله خامنه ای هم دیدار کرد
با پایان تحریم ها صادرات ترکیه به ایران و رابطه تجاری دوکشور شدیدا افزایش پیدا خواهد و با موافقتنامه ای که بین ایران و ترکیه به امضا رسیده و طی دوسال آینده به اجرا گذاشته خواهد شد تعرفه های کالاهای تولیدی کاهش پیدا می کند وصادرات ترکیه به ایران طی دوسال آینده به دو برابر خواهد رسید.
تحریم علیه ایران به صنعت گردشگری ترکیه نیز لطمه زده است زیرا ترکیه یکی از کشورهای محبوب ایرانی ها برای تعطیلات است و به دلیل تحریم ها از شمار گردشگران ایرانی کاسته شده است و برداشته شدن تحریم ها به رونق صنعت گردشگری ترکیه هم کمک خواهد کرد.
اما مهترین مسئله برای ترکیه تاثیر لغو تحریم ها در زمینه انرژی است. ترکیه تقریبا ۲۰ در صد از گاز طبیعی خود را از ایران وارد می کند. در سال ۲۰۱۲ ترکیه از ایران به دیوان داوری بین المللی لاهه به دلیل قیمت بالای گاز شکایت برد. هنوز در این مورد هیچ توافقی بین دو کشور حاصل نشده است اما ترکیه امیدوار است که در صورت برداشته شدن تحریم ها بتواند روابط خود در زمینه انرژی با ایران را توسعه بدهد و با قیمت پائین تری گاز طبیعی ایران را خریداری کند.
با این که ترکیه مصرف کننده انرژی است مدت هاست که می خواهد تبدیل به یک کانون انرژی در منطقه شود. از زمانی که بحران اوکراین سبب نگرانی از بابت احتمال قطع گاز طبیعی به اروپا شده است ترکیه سعی دارد با اروپا در تضمین امنیت انرژی شریک شود و بهمین دلیل با جمهوری آذربایجان قرارداد ساخت خط لوله گاز ترنس آناتولین (تاناپ) را به امضا رسانده است. این خط لوله گاز طبیعی جمهوری آذربایجان را از طریق گرجستان و ترکیه به اروپا انتقال خواهد داد.
این خط لوله وقتی به حداکثر بهره برداری می رسد که به گاز طبیعی ایران هم دسترسی داشته باشد. گفته می شود که ترکیه از هم اکنون کار به روی ساخت خط لوله گاز برای انتقال گاز ایران به اروپا را در صورت لغو تحریم ها آغاز کرده است. اگر چنین شود تاناپ می تواند همکاری ایران و ترکیه در زمینه انرژی را متحول کند.
اما لغو تحریم ها علیه ایران اگر موجب تقویت موضع این کشور شود سیاست های منطقه ای ترکیه را پیچیده خواهد کرد. ترکیه از آن بیم دارد که موافقتنامه اتمی دست ایران را درخاورمیانه، که هم اکنون نیز در آن نفوذ و قدرت بیشتری از ترکیه برخوردار است، باز بگذارد. ترکیه از آن بیم دارد که افزایش نفوذ ایران باعث نزدیکی بیشتر این کشور به اروپا و آمریکا شود.
    سخنان ضد ونقیض رجب طیب اردوغان در تهران و خودداری از حمایت آشکار از عملیات عربستان در یمن نشان دهنده تلاش ترکیه برای ایجاد موازنه بین سیاست خود در قبال ایران و عربستان است اما اگر تنش بین ایران و عربستان سعودی افزایش پیدا کند تلاش برای حفظ چنین موازنه ای با مشکلات بیشتری روبرو خواهد.
حمایت ایران از شیعیان عراق و سوریه و رژیم بشار اسد هم اکنون نیز به منافع ترکیه لطمه وارد کرده است و اگر ایران بعد از لغو تحریم ها با داشتن منابع بیشتر به حمایت خود در این کشورها بیفزاید ترکیه بیشتر از گذشته بعنوان یک کشور همسایه ایران درحاشیه قرارخواهد گرفت.
ایرانی جسورتر مطمئنا موجب افزایش تنش بین این کشور و عربستان سعودی خواهد شد و روابط ترکیه و عربستان را پیچیده تر خواهد کرد. ترکیه اخیرا تلاش هایی را برای بهبود رابطه خود با عربستان سعودی بعمل آورده است.
رابطه دوکشور در پی اختلاف برسر موضعی که در قبال اخوان المسلمین و دولت سیسی در مصر اتخاذ کرده بودند رو به تیره گی گذاشته بود. بعد از مرگ ملک عبدالله پاشاه عربستان سعودی در اوایل سال جاری ترکیه باردیگر درصدد برآمده است تا برای ایجاد توازن درمقابل نفوذ روزافزون ایران در سوریه و عراق رابطه خود را با عربستان سعودی بهبود بخشد و درامور منطقه نقش رهبری را بعهده بگیرد. اما ترکیه در مقابله با نفوذ ایران محدودیت هایی دارد.
ترکیه احتمالا حاضر نیست که رابطه خود را با ایران به دلیل سیاست های عربستان به خطر بیندازد. پیش از این برغم اختلاف نظرهایی که بین ترکیه و ایران در مورد سوریه وجودداشت ترکیه حاضر نشده بود که به رابطه خود با ایران لطمه وارد کند و از این به بعد هم احتمالا روش مشابهی را در پیش خواهد گرفت.
سخنان ضد ونقیض رجب طیب اردوغان در تهران و خودداری از حمایت آشکار از عملیات عربستان در یمن نشان دهنده تلاش ترکیه برای ایجاد موازنه بین سیاست خود در قبال ایران و عربستان است اما اگر تنش بین ایران و عربستان سعودی افزایش پیدا کند تلاش برای حفظ چنین موازنه ای با مشکلات بیشتری روبرو خواهد.
Submit to DeliciousSubmit to DiggSubmit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn